Woerden – Woerden heeft een levendige Molukse gemeenschap. De gemeenschap heeft een eigen kerk, ouderenorganisatie, dansgroepen en zelfs een speciaal begrafenisfonds. Niet gek, als je je bedenkt dat ruim 70 jaar geleden 800 Molukkers samen hun – toen nog tijdelijke – thuis vonden in de stad.
Na het verliezen van de koloniale oorlog kwamen 12.500 Molukse KNIL-soldaten met hun gezinnen naar Nederland. De gezinnen zetten voet aan wal met de belofte dat ze spoedig weer terug zouden gaan. Die belofte werd niet ingelost.
“Vroeger gebruikten we de naam Ambonezen”, weet Maarten van Rossem zich nog goed te herinneren. “Maar die term kwam nog uit de koloniale tijd. En bovendien, de meeste Molukkers kwamen helemaal niet van Ambon, want de Molukken bestaan uit veel meer eilanden.”
Wonen in de kazerne
Het gezin van Theo Papilaja was één van die Molukse gezinnen in Woerden. Ze woonden jaren in de kazerne in het centrum van de stad. “We woonden met z’n tienen in één ruimte van, pak ‘m beet, 6 bij 4 meter. Daarin stonden vier stapelbedden, daar sliepen we in. In de ruimte moesten we behalve slapen ook gewoon wonen en eten. We hadden het plein – tegenwoordig een bekend terras in de stad – daar konden we als kinderen spelen”.
De relatie tussen de Woerdenaren en de Molukkers was altijd goed. De Molukkers zaten met hun kampen en in de oude kazerne midden tussen de Nederlanders. De gemeenschap integreerde daardoor snel. Papilaja: “Van discriminatie was eigenlijk amper sprake. We deden overal aan mee, er zijn veel vriendschappen ontstaan. We gingen samen naar school en er werd samen gesport. Alleen ten tijde van de treinkapingen, werd ik weleens raar aangekeken.”
Hoe zat dat ook alweer met Nederlands-Indië, de Molukkers en Indonesië?
Nederlands-Indië was tot 1949 een Nederlandse kolonie, waar het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) de koloniale orde handhaafde. In dat leger dienden veel Molukse soldaten die vaak loyaal waren aan Nederland.
Na de Japanse bezetting riep Indonesië in 1945 de onafhankelijkheid uit, wat leidde tot een bloedige onafhankelijkheidsoorlog. Toen Nederland in 1949 de Indonesische soevereiniteit erkende, wilden de Molukkers een eigen republiek (Republiek Maluku Selatan) stichten, maar dat mislukte. Molukse KNIL-militairen en hun families, die door Indonesië als collaborateurs werden gezien, werden naar Nederland geëvacueerd.
Stateloos
Vanaf 1951 kwamen de Molukse gezinnen Nederland binnen. Het bevreemd Maarten dat de mensen toen nog niet genaturaliseerd waren: “De gezinnen werden wel naar hier gehaald, maar werden niet gezien als Nederlanders”. “Dat klopt, ze waren stateloos”, legt Papilaja uit. “Ze konden niet reizen. De mensen konden wel gebruik maken van de Nederlandse voorzieningen, maar hadden geen Nederlands paspoort”.
Veel mensen uit de gemeenschap wilden dat paspoort jarenlang ook niet hebben, omdat ze ervan uit gingen ooit terug te gaan. Dat gebeurde zelden. De gemeenschap vond uiteindelijk haar plek in Nederland.
Van Rossem Vertelt over de Molukse gemeenschap in Woerden
wpadmin